برخی از سرطان ها و درمان های سرطان ممکن است موجب اختلالات شنوایی شوند. این مشکلات می تواند شامل موارد زیر باشد:
* کاهش شنوایی به صورت خفیف، متوسط یا شدید
* وزوز یا شنیدن صدای زنگ در گوش
مشکلات شنوایی می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهند. هرگونه تغییر شنوایی در طول درمان یا پس از آن را به مراقبین سلامت خود اطلاع دهید. مهم است که از این عارضه جانبی یا هر عارضه دیگر رهایی یابید. درمان عوارض جانبی، به عنوان درمان تسکینی یا درمان حمایتی نامیده می شود.
انواع مشکلات شنوایی
گوش دارای سه قسمت اصلی است: گوش بیرونی که قابل مشاهده از بیرون است، گوش میانی و گوش درونی که از بیرون قابل دیدن نیست. زمانی که یک یا چند قسمت از گوش شما آسیب ببیند دچار مشکلات شنوایی می شوید.
دو نوع اصلی کاهش شنوایی وجود دارد:
دو نوع اصلی وزوز گوش وجود دارد:
علل کاهش شنوایی:
علل کاهش شنوایی می تواند شامل موارد زیر باشد:
شیمی درمانی: برخی انواع شیمی درمانی می توانند به گوش داخلی آسیب برسانند که شامل داروهای مشتق از پلاتین مثل سیس پلاتین (پلاتینون) و کربوپلاتین (پاراپلاتین) است. وزوز گوش اغلب اولین علامت این نوع آسیب است. شما همچنین هنگامی که دارو به سلول های گوش داخلی آسیب می رساند ممکن است شنوایی خود را از دست بدهید. مشکلات شنوایی ناشی از شیمی درمانی معمولاً در هر دو گوش رخ می دهد.
پرتودرمانی: دوز بالای پرتودرمانی به سر، گوش یا مغز می تواند به گوش داخلی آسیب برساند. پرتودرمانی همچنین می تواند باعث مشکلات گوش میانی و خارجی شود. این موارد می تواند شامل التهاب ، مسدود شدن موم گوش، جمع شدن مایع و سفت شدن استخوان های گوش باشد. همه اینها می تواند بر شنوایی شما تأثیر بگذارد. شما ممکن است این اختلال شنوایی را در یک یا هر دو گوش داشته باشید. این موضوع بستگی به ناحیه تحت درمان دارد.
جراحي: جراحی روی مغز، گوش یا عصب شنوایی می تواند باعث مشکلات شنوایی شود.
داروهای متداول: بسیاری از داروهای رایج که ممکن است جهت درمان سرطان مصرف کنید، می توانند به گوش داخلی آسیب برسانند. استفاده از چندین داروی همزمان می تواند خطر ابتلا به کاهش شنوایی و وزوز گوش را افزایش دهد. این امر به ویژه در صورت مصرف طولانی مدت دوزهای زیاد محتمل تر است. داروهای رایجی که می توانند به گوش داخلی آسیب برسانند عبارتند از:
شرایط غیر مرتبط با سرطان: بسیاری از شرایط سلامتی، از جمله تومورهای خوش خیم گوش، گوش هایی که متفاوت از حالت طبیعی هستند، ضربه به سر، ویروس ها و آلرژی ها می توانند باعث کاهش شنوایی یا وزوز گوش شوند. افزایش سن و سر و صدای زیاد نیز می تواند باعث بروز این مشکلات شود.
چه افرادی در معرض افزایش اختلالات شنوایی ناشی از درمان سرطان هستند؟
اگر شما شرایط زیر را داشته باشید در ریسک افزایش اختلال شنوایی به دنبال درمان سرطان قرار دارید:
علایم اختلال شنوایی به دنبال درمان سرطان
شما ممکن است تعدادی از علایم زیر را در صورت بروز اختلال شنوایی داشته باشید:
در صورت بروز هر یک از علایم فوق با تیم مراقبت درمانی خود صحبت کنید و همچنین در ارتباط با هرگونه تغییر در علایم آن ها را آگاه سازید. اگر درمان سرطان علت مشکل شنوایی ایجاد شده در شما باشد پزشک شما قادر خواهد بود با تغییرنوع درمان یا کاهش دوز دارو آن را برطرف سازد.
تشخیص اختلال شنوایی
تیم مراقبت درمانی شما گاهی تست هایی جهت تشخیص علت اختلال شنوایی حین درمان سرطان برای شما درخواست می کنند. گاهی نیاز به ارجاع شما به متخصص گوش و حلق و بینی می باشد تا تست های پیشرفته لازم جهت شنوایی سنجی و بررسی علت اختلال شنوایی را برای شما درخواست کند.
یک یا چند مورد از تست های زیر درخواست خواهد شد:
مشاهده داخل گوش توسط پزشک جهت بررسی اختلالاتی چون انسداد یا عفونت، بررسی سیستم عصبی جهت ارزیابی اعصاب شنوایی (بررسی شامل معیانه ته چشم ها، بررسی قدرت عضلات مختلف، رفلکس ها و تعادل فرد می باشد.)
تکنسین شنوایی سنجی از شما می خواهد که به صداهایی که می شنوید پاسخ بدهید. نوار گوش به پزشک جهت تشخیص اخلال شنوایی و نوع اختلال شنوایی کمک می کند.
در افرادی که امکان آموزش مراحل انجام نوار گوش به آنها وجود ندارد (مثل نوزادان یا کودکان با مشکلات ذهنی) از این تست استفاده می شود. این تست میزان پاسخ ساقه مغز به صداهای معین را اندازه گیری می کند.
گاهی از سیتی اسکن یا ام آر آی جهت بررسی اختلال شنوایی استفاده می شود و تصویری از داخل بدن جهت بررسی اختلال نمایان می شود.
مدیریت و درمان اختلال شنوایی
اگر چیزی مانع شنوایی شما می شود، درمان دارویی مانند قطره گوش، برداشتن موم گوش یا جراحی اغلب به شما کمک می کند. این درمان ها همچنین ممکن است به درمان وزوز گوش کمک کنند، اما تا کنون هیچ درمان قطعی برای وزوز گوش به دست نیامده است. ناشنوایی با منشأ اعصاب گوش نیز دائمی است. اما راه هایی برای مدیریت موثر مشکلات شنوایی در طول و بعد از درمان سرطان وجود دارد.
نکاتی برای مدیریت مشکلات شنوایی
موارد زیر می تواند به مدیریت مشکلات شنوایی کمک کند:
دستگاه های کمکی شنوایی
پزشک شما گاهی یکی از موارد زیر را جهت تسهیل شنوایی پیشنهاد می کند:
سمعک: این دستگاه کوچک موجب می شود صداها بلند تر شنیده شوند و همچنین می تواند موجب کاهش قابل توجه وزوز گوش شود. شما آن ها را داخل گوش یا پشت گوش قرار می دهید.
دستگاه مولد صدا: این دستگاه صدایی تولید می کند که موجب پوشش و از بین بردن صدای وزوز می شود و در نهایت شما کمتر اذیت می شوید. شما می توانید یک دستگاه مولد صدا که شامل سمعک نیز می باشد دریافت کنید.
دستگاه برای محل کار یا منزل: این دستگاه نیز صدایی تولید می کند که می تواند موجب از بین رفتن وزوز گوش و پوشاندن آن بشود . اما تفاوت آن با دستگاه مولد صدا این است که شما به جای وصل کردن دستگاه به خودتان، آن را در نزدیک خود قرار می دهید. برای مثال استفاده از صداهای آرامبخش یا برنامه های موبایل که آهنگ ملایم یا صدای طبیعت را پخش می کنند.
مربی شنوایی: دستگاهی که شما در محلی که فردی در حال صحبت است ( مانند کلاس درس) آن را به خود وصل می کنید و فرد گوینده هم یک میکروفون به خود متصل کرده است و بدین ترتیب صدای گوینده را راحت تر می شنوید.
ایمپلنت گوش داخلی (کوکلئار): یک دستگاه الکتریکی است که پزشک آن را داخل گوش شما قرار می دهد و عملکردی مشابه گوش داخلی جهت کمک به افرادی که مشکل جدی شنوایی دارند را ایفا می کند.
ارزیابی اختلالت شنوایی پس از درمان سرطان
اگر درمان سرطان موجب افزایش ریسک مشکلات شنوایی در شما می شود، پس از اتمام درمان با حداقل یک تست از نظر اختلال شنوایی بررسی شوید. امکان دارد تیم مراقبت درمانی شما تست های بیشتری جهت ارزیابی شنوایی درخواست کند. میزان تست های درخواست شده و بررسی های لازم بستگی به نوع درمان سرطان دارد.
دکتر فاطمه عسگری (متخصص روانپزشکی)
دکتر مصطفی سیدمیررمضانی (متخصص روانپزشکی)
دکتر سارا شواخی (پزشک)