لنف ادم یا تورم غدد لنفاوی چیست؟
نکات کلیدی
لنف ادم به تجمع مایع در بافت ھای نرم بدن به ھنگام آسیب دیدن یا مسدود شدن سیستم لنفاوی گفته می شود.
لنف ادم ھنگامی رخ می دھد که سیستم لنفاوی آسیب دیده و یا مسدود شود. مایع در بافت ھای نرم بدن تجمع کرده و منجر به تورم می شود. این اختلال شایعی است که می تواند در اثر سرطان و درمان آن به وجود بیاید. لنف ادم معمولا در بازو یا ساق پا ایجاد می شود ولی می تواند سایر نقاط بدن را نیز درگیر کند. لنف ادم می تواند برای بیمار اختلالات طولانی مدت جسمی، روانی و اجتماعی ایجاد نماید.
سیستم لنفاوی شبکه ای از عروق لنفاوی، بافت ھا و ارگان ھاست که لنف را در بدن حمل می کنند.
بخش ھای سیستم لنفاوی که نقش مستقیمی در ایجاد لنف ادم ایفا می کنند عبارتند از:
طحال، تیموس، لوزه ھا و مغز استخوان نیز بخشی از سیستم لنفاوی محسوب می شوند ولی نقش مستقیمی در لنف ادم ندارند.
آناتومی سیستم لنفاوی که عروق لنفاوی و ارگان ھای لنفاوی، شامل غدد لنفاوی، لوزه ھا، تیموس، طحال و مغز استخوان را نشان می دھد. لنف (مایع شفاف) و لنفوسیت ھا در عروق لنفاوی حرکت کرده و مواد خطرناک را از بین می برند. لنف از طریق رگ بزرگی در جوار قلب وارد خون می شود.
لنف ادم زمانی رخ می دھد که لنف نتواند به درستی در بدن جاری شود.
زمانی که سیستم لنفاوی به درستی کار می کند، لنف در بدن حرکت کرده و به جریان خون بر می گردد.
وقتی بخشی از سیستم لنفاوی آسیب ببیند یا مسدود شود، مایع نمی تواند از بافت ھای نزدیک تخلیه شود. این مایع در بافت ھا تجمع کرده و منجر به تورم می شود.
دو نوع لنف ادم وجود دارد.
لنف ادم می تواند اولیه یا ثانویه باشد:
یادداشت کوتاه ما درباره لنف ادم ثانویه در بزرگسالان است که به علت سرطان یا درمان آن ایجاد می شود.
علائم احتمالی لنف ادم شامل تورم دست ها و پاها می باشد.
بیماری های دیگر نیز می توانند این علائم را بوجود آورند. در صورت بوجود آمدن هر کدام از این مشکلات بهتر است با پزشک مشورت شود:
کارهای روزمره یا فعالیت های مورد علاقه می تواند توسط لنف ادم تحت تاثیر قرار بگیرد.
این علائم می توانند به آرامی ایجاد شوند یا در صورت ایجاد عفونت یا آسیبی در دست یا پا بصورت سریع رخ دهند.
سرطان و درمان هایش ریسک فاکتور های لنف ادم هستند.
لنف ادم می تواند پس از هرگونه سرطان یا درمان های آن که روی جریان لنف غدد لنفاوی اثر می گذارند، مانند برداشت غدد لنفاوی، ایجاد شود. این عارضه ممکن است روزها یا سال ها بعد از درمان ایجاد شود. بیشتر لنف ادم ها در حدود سه سال پس از جراحی به وقوع می پیوندند. عوامل خطر لنف ادم عبارتند از:
لنف ادم بیشتر در بیماران سرطان پستانی که تمام یا قسمتی از پستان و غدد لنفاوی زیر بغل برداشته شده اند اتفاق می افتد. لنف ادم در پاها می تواند پس از جراحی سرطان رحم، سرطان پروستات، لنفوم، یا سرطان پوست (ملانوما) اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است پس از سرطان وولو یا تخمدان نیز ایجاد شود. لنف ادم در سرطان سر و گردن بیشتر در بیمارانی که به این دلیل پرتودرمانی با دوز بالا و جراحی مرکب دریافت کرده اند اتفاق می افتد.
لنف ادم و جراحی سرطان پستان
با توجه به نوع جراحی ممکن است یک غده لنفاوی یا بیشتر از زیر بغل برداشت شود. در صورتی که بیماری شما DCIS باشد غدد لنفاوی شما دست نخورده باقی می ماند؛ زیرا درDCIS سلول ها به قسمت های مختلف بدن دست اندازی نمی کنند.
زمانی که غدد لنفاوی برداشته می شوند، گسترش سرطان در آن ها بررسی می شوند. زیرا دانستن گسترش سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل به پزشک شما کمک می کند که بفهمد آیا شما نیازی به درمان اضافه تر جراحی دارید یا خیر و اگر نیاز هست به چه نوعی.
نمونه برداری غدد لنفاوی نگهبان نوعی جراحی است که در آن جراح چندین غده لنفاوی را برای بررسی خارج می کند. ابتدا جراح رنگ، ردیاب رادیو اکتیو، یا هر دو را وارد پستان در کنار تومور می کند. این به جراح کمک می کند بفهمد کدام غدد لنفاوی لنف آن منطقه از سینه را دریافت می کنند. سپس جراح غده لنفاوی که شامل رنگ یا ردیاب رادیواکتیو است را خارج می کند تا از درگیری غده لنفاوی نگهبان باخبر شود. اگر غده لنفاوی سرطانی نبود، احتمال سرطانی بودن دیگر غده ها پایین است. این بدین معنی است که جراح معمولا نیازی به برداشت غده لنفاوی دیگری ندارد.
در مقایسه با جراحی استاندارد غدد لنفاوی، با بررسی غده لنفاوی نگهبان غدد لنفاوی کمتری خارج می شود. هنگامی که غدد لنفاوی کمتری برداشته شوند، احتمال بوجود آمدن لنف ادم و دیگر مشکلات مربوط به آسیب عروق و غدد لنفاوی است، کمتر می شود.
لنف ادم
لنف ادم از تجمع مایعی به نام لنف ایجاد می شود. این بخش توضیح می دهد که روند ایجاد لنف ادم چگونه می تواند در مراحل اولیه معکوس شود. همچنین چگونگی کاهش علایم آن توضیح داده شده است.
مراحل لنف ادم
سیستم لنفی یا لنفاوی شبکه ای از مایع و بافت ها در بدن است. این سیستم مایعی به نام لنف را در جریان خون حرکت می دهد. همچنین در مبارزه با بیماری ها و عفونت ها کمک می کند.
فضای بین سلولی در بدن با مایع پر شده است. هنگامی که مایع بافتی افزایش پیدا می کند، مقداری از آن در لوله هایی به نام عروق لنفاوی تخلیه می شود. عروق لنفاوی مایع را که هم اکنون لنف نامیده می شود به جریان خون منتقل می کنند. همانطور که لنف به حرکت می افتد، از بافت های لنفاوی عبور می کند که میکروب ها و مواد زائد سلولی را تصفیه می کنند. بافت های لنفاوی شامل لوزه ها، طحال و گره های لنفاوی می باشند.
لنف ادم به تجمع لنف در بافت چربی زیر پوست گفته می شود. این اتفاق زمانی می افتد که سیستم لنفاوی آسیب دیده یا مسدود شود. تجمع لنف منجر به التهاب می شود که می تواند باعث ایجاد بافت نوظهور، عفونت و تجمع چربی شود.
تورم علامت کلیدی لنف ادم است. لنف ممکن است در یک اندام، گردن، تنه، اندام های جنسی یا قسمت های دیگر بدن تجمع یابد. تورم در قسمتی از بدن که تحت درمان بوده رخ می دهد. علایم لنف ادم به صورت مرحله ای در راهنمای زیر ذکر شده اند.
علایم لنف ادم به صورت مرحله بندی شده |
|
مرحله ۰ | تورم وجود ندارد اما علایم خفیفی ممکن است وجود داشته باشد، مانند:
|
مرحله ۱ |
|
مرحله ۲ |
|
مرحله ۳ |
|
بدون درمان، لنف ادم ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. مرحله ۰ اولین مرحله است که در آن علایم خفیف است یا علامتی وجود ندارد. تورم در مرحله ۱ شروع شده و در مراحل ۲ و ۳ بدتر می شود.
لنف ادم در نجات یافتگان از سرطان شایع است. این بیماری ممکن است بعد از جراحی یا پرتودرمانی در غدد لنفاوی نزدیک زیر بغل، استخوان ترقوه یا کشاله ران ایجاد شود. همچنین ممکن است بعد از انجام اعمال جراحی مانند نمونه برداری از غدد لنفاوی نگهبان و برداشتن غدد لنفاوی رخ دهد.
” گاهی اوقات مهم نیست مسیر چقدر سخت بوده، بلکه روزهای زیبایی هم وجود داشته است. هیچ ماشینی در بزرگراه نبود و آسمان صاف بود. این احساسی بود که من بعد این واقعه داشتم. کم کم داشتم می دیدم که امید هست.”مایکل – یک نجات یافته از سرطان
شبکه ملی جامع سرطان (NCCN): مراقبت های بقا برای اثرات دیررس و طولانی مدت مربوط به سرطان>PP 27، اعمال جراحی پزشکی
اعمال جراحی پزشکی: مطالعات اولیه پیشنهاد کرده که مسافرت هوایی، سوراخ کردن وریدها و ارزیابی فشار خون از روی اندام، ایجاد لنف ادم نمی کند. تحقیقات بیشتری جهت اثبات این نتایج نیاز است. تا زمانی که داده های بهتری داشته باشیم، روی اندامی اعمال جراحی پزشکی را انجام دهید که در خطر لنف ادم نباشد. اما در صورت لزوم می توان جراحی را روی اندام مبتلا انجام داد.
مدیریت لنف ادم
انجام اعمال پیشگیرانه می تواند جلوی پیشرفت لنف ادم را بگیرد. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی اولیه می توانند روش های پیشگیری و مراقبت از لنف ادم در منزل را به بیماران آموزش دهند. اگر لنف ادم ایجاد شده، این اقدامات می توانند از بدتر شدن آن جلوگیری کنند.
مراحل پیشگیری شامل این ها هستند:
اگر متوجه علایم لنف ادم شدید بلافاصله به مراقب بهداشتی خود اطلاع دهید.
در بخش اطلاعات عمومی، علایمی را که می توانند به علت لنف ادم ایجاد شده باشند پیدا کنید. اگر هر کدام از این علایم را دارید بلافاصله به پزشک معالج خود اطلاع دهید. شانس بهبودی در صورت شروع سریع درمان بالاتر است. لنف ادم درمان نشده ممکن است منجر به ایجاد اختلالات برگشت ناپذیری شود.
برای جلوگیری از عفونت، پوست و ناخن ها را پاکیزه نگه داشته و از آنها مراقبت کنید.
باکتری ها می توانند از طریق بریدگی، خراش، نیش حشره یا آسیب های دیگر پوستی وارد بدن شوند. مایعی که در اثر لنف ادم در بافت های بدن تجمع پیدا کرده رشد باکتری ها و ایجاد عفونت را تسهیل می کند. به دنبال نشانه های عفونت مانند قرمزی، درد، تورم، گرمی، تب یا رگه های قرمز زیر سطح پوست بگردید. در صورت بروز هر یک از این نشانه ها با پزشک خود تماس بگیرید. مراقبت دقیق از پوست و ناخن ها از بروز عفونت جلوگیری می کند:
از مسدود کردن جریان مایعات در بدن خودداری کنید.
مهم است که مایعات در بدن به خصوص در اندام های درگیر، یا مناطقی که لنف ادم ممکن است تشکیل شود، به حرکت دربیاید.
نگذارید خون در اندام مبتلا جمع شود.
مطالعات نشان داده اند که تمرین های به دقت کنترل شده برای بیماران مبتلا به لنف ادم مفیدند.
ورزش باعث افزایش شانس ایجاد لنف ادم در بیماران در معرض خطر برای آن نمی شود. در گذشته به این بیماران توصیه می شد که اندام مبتلا را تمرین ندهند. مطالعات نشان داده اند که ورزش های آرام و به دقت کنترل شده مفیدند و حتی ممکن است جلوی ایجاد لنف ادم را بگیرند. همچنین مطالعات نشان داده اند که در نجات یافتگان از سرطان پستان، ورزش های بالا تنه باعث ایجاد لنف ادم نخواهند شد.
درمان لنف ادم
هدف از درمان کنترل تورم و سایر مشکلاتی است که از لنف ادم ناشی می شوند.
آسیب سیستم لنفاوی بهبود یابنده نیست. جهت کنترل تورم ناشی از لنف ادم و جلوگیری از بروز سایر اختلالات یا بدتر شدن آن، درمان انجام می گیرد. درمان های فیزیکی (غیر دارویی)، درمان استاندارد به شمار می آیند. درمان ممکن است ترکیبی از روش های بی شمار فیزیکی باشد. هدف از این درمان ها کمک به بیماران برای ادامه فعالیت های زندگی روزمره، کاهش درد و بهبود توانایی حرکت و استفاده از اندام (بازو یا ساق پا) مبتلا به لنف ادم است. معمولا برای درمان طولانی مدت لنف ادم از داروها استفاده نمی شود.
درمان لنف ادم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
لباس های فشاری
لباس های فشاری از پارچه ای تولید شده اند که فشار کنترل شده ای روی بخش های مختلف بازو یا ساق پا اعمال می کنند تا حرکت مایع را تسهیل کرده و جلوی تجمع آن را بگیرند. برای برخی بیماران این لباس ها باید سفارشی دوخته شوند تا اندازه آن صحیح باشد. پوشیدن یک لباس فشاری در حین ورزش ممکن است از تورم بیشتر اندام مبتلا جلوگیری کند. پوشیدن لباس های فشاری در حین مسافرت هوایی اهمیت دارد؛ زیرا لنف ادم ممکن است در ارتفاعات بدتر شود. نام دیگر لباس های فشاری آستین های فشاری، آستین های لنف ادم یا جوراب ساق بلند است.
ورزش
هر دو ورزش های سبک و هوازی (ورزش هایی که منجر به فعالیت بیشتر قلب و ریه ها می شوند) به عروق لنفاوی کمک می کنند تا لنف را از اندام درگیر خارج کنند و تورم را کاهش دهند.
بیماران مبتلا به لنف ادم یا در ریسک ابتلا باید قبل از شروع یک برنامه ورزشی با یک درمانگر لنف ادم دارای گواهینامه صحبت کنند. (برای مشاهده لیستی از درمانگران لنف ادم دارای گواهینامه در ایالات متحده آمریکا به وب سایت ctl-lana.org مراجعه فرمایید.)
بیماران مبتلا به لنف ادم در حین تمامی تمرین های ورزشی که از اندام یا قسمت درگیر بدن استفاده می کنند، بهتر است یک لباس فشاری کاملا اندازه بپوشند. اگر هنوز مشخص نیست که بیمار خانمی مبتلا به لنف ادم است، تمرینات ورزشی بالا تنه بدون لباس فشاری ممکن است از ورزش نکردن بهتر باشد. در بیمارانی که مبتلا به لنف ادم نیستند نیازی به پوشیدن لباس فشاری حین ورزش نیست.
برخی مطالعات درباره نجات یافتگان از سرطان پستان نشان داده اند که در بانوانی که مبتلا به لنف ادم یا در خطر ابتلا به آن هستند، تمرینات ورزشی بالاتنه بی خطر است. وزنه برداری که به آرامی سنگین شود می تواند از بدتر شدن لنف ادم جلوگیری کند. ورزش باید در سطح بسیار پایینی شروع، در طی زمان به تدریج سنگین تر شده و اندام توسط درمانگر لنف ادم معاینه شود. اگر ورزش برای یک هفته یا بیشتر متوقف شده، مجددا باید در سطح پایینی شروع و در طی زمان بیشتر شود. اگر علایم (نظیر تورم یا سنگینی اندام) تغییر کند یا برای بیش از یک هفته افزایش یابد، با درمانگر لنف ادم صحبت کنید. به نظر می رسد که ورزش سبک و افزایش تدریجی آن در طی زمان بهتر از قطع آن به طور کامل است.
مطالعات بیشتری نیاز است تا بفهمیم که آیا وزنه برداری با ساق پا در نجات یافتگان از سرطان بی خطر است یا خیر.
باند پیچی
هنگامی که مایع لنفاوی از اندام متورم خارج شد، باند پیچی می تواند از پر شدن مجدد ناحیه با مایع جلوگیری کند. باند پیچی همچنین می تواند باعث افزایش کارایی عروق لنفاوی در حرکت لنف باشند. لنف ادمی که با سایر درمان ها بهبود نیافته، گاهی ممکن است از باند پیچی سود ببرد.
مراقبت های پوستی
هدف از مراقبت های پوستی جلوگیری از عفونت و خشک شدن و ترک خوردن پوست است. نکات مربوط به مراقبت های پوستی را در بخش مدیریت لنف ادم بخوانید.
درمان ترکیبی
درمان فیزیکی ترکیبی برنامه ای شامل ماساژ، باند پیچی، تمرینات ورزشی و مراقبت های پوستی است که توسط یک درمانگر آموزش دیده مدیریت می شود. در ابتدای برنامه، درمانگر برای کاهش بیشتر تورم اندام مبتلا به لنف ادم، درمان های زیادی را در مدت زمانی کوتاه به فرد می دهد. سپس بیمار برای کاهش پیشرفت تورم برنامه را در منزل ادامه می دهد. نام دیگر درمان ترکیبی، درمان پیچیده ضد احتقان است.
ابزار فشارنده
ابزارهای فشارنده پمپ هایی هستند که به آستین پوشاننده بازو یا ساق دست متصل شده و به طور متناوب فشار اعمال میکنند. آستین در یک بازه زمانی پر از باد و سپس خالی می شود. عمل پمپ کردن می تواند حرکت مایع در عروق لنفاوی را تسهیل کرده و از تجمع آن در بازو یا ساق پا جلوگیری کند. ابزارهای فشارنده در هنگام اضافه شدن به یک درمان ترکیبی، می توانند کمک کننده باشند. استفاده از این ابزار باید تحت نظر فردی حرفه ای و آموزش دیده باشد؛ زیرا فشار بیش از حد ممکن است باعث آسیب به عروق لنفاوی در نزدیک سطح پوست شود.
کاهش وزن
در بیمارانی که اضافه وزن دارند، لنف ادم مرتبط با سرطان پستان ممکن است با کاهش وزن بهبود یابد.
لیزر درمانی
لیزر درمانی می تواند باعث کاهش تورم ناشی از لنف ادم و سفتی پوست بعد از تخلیه پستان گردد. برای نشانه گیری پرتوهای لیزری کم توان، از یک وسیله دستی باتری دار در ناحیه مبتلا به لنف ادم استفاده می شود.
دارو درمانی
لنف ادم معمولا توسط داروها درمان نمی شود. آنتی بیوتیک ها ممکن است برای درمان و جلوگیری از عفونت تجویز شود. معمولا سایر انواع داروها، مانند داروهای مدر یا ضد انعقاد (رقیق کننده خون)، مفید نیستند و ممکن است لنف ادم را بدتر نمایند.
جراحی
به ندرت لنف ادم ناشی از سرطان به وسیله جراحی درمان می شود.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی (درمان با دست) باید توسط فردی متخصص در درمان لنف ادم آغاز شود. در این نوع از ماساژ، بافت های نرم بدن باید به آرامی مالانده و به آنها ضربه زده شود. این حرکت باید بسیار سبک و تقریبا مانند شانه زدن باشد. ماساژ با به کار انداختن عروق لنفاوی می تواند به خارج شدن لنف از ناحیه متورم کمک کند. می توان این نوع از ماساژ را به بیماران آموزش داد تا خودشان آن را انجام دهند.
ماساژ درمانی در صورتی که به درستی انجام شود، مشکل طبی ایجاد نمی کند. ماساژ در هیچ کدام از نواحی ذیل نباید انجام گردد:
NCCN: اثرات طولانی مدت و دیررس مراقبت افراد نجات یافته از سرطان> p 27، مدیریت شخصی و درمان لنف ادم
راهنمای شماره ۸: خود مدیریتی و درمان لنف ادم
هنگامی که لنف ادم شدید است و با درمان بهبود نمی یابد، علت ممکن است اختلالات دیگری باشد.
برخی اوقات لنف ادم با درمان بهتر نمی شود یا سال ها بعد از جراحی ایجاد می شود. اگر دلیل واضحی برای آن وجود نداشته باشد، پزشکان سعی خواهند کرد تا بفهمند که آیا مشکل چیزی جز سرطان اصلی یا درمان آن، مانند یک تومور دیگر است یا خیر.
لنفانژیوسارکوم یک سرطان نادر و با رشد سریع عروق لنفاوی است. این بیماری اختلالی است که در برخی بیماران مبتلا به سرطان پستان رخ داده و معمولا در حدود ۱۰ سال پس از تخلیه پستان ایجاد می شود.
شروع لنفانژیوسارکوم با ضایعاتی بنفش رنگ روی پوست بوده که ممکن است مسطح یا برجسته باشند. از CT اسکن یا MRI جهت بررسی وجود لنفانژیوسارکوم استفاده می شود. لنفانژیوسارکوم معمولا درمان ناپذیر است.